Sıkça Sorulan Sorular

Böbreklerimiz 24 saat çalıştığından, diyaliz süresinin uzatılması normal böbrek fonksiyonlarına daha çok benzer. Daha uzun süreli diyaliz ile üre ve benzeri gibi böbrek yetmezliğinde biriken toksinler çok daha iyi temizlenmekte, sıvı birikimi azalmakta, deri rengi, kas ve kemik hastalıkları düzelmektedir. Pek çok diyaliz hastasının kullanmak zorunda kaldığı tansiyon, fosfor ya da kan ilaçları kullanımına çoğunlukla ihtiyaç kalmamaktadır. Hastadan sıvı çekilmesi işlemi 4 saat yerine 8 saate yayıldığından diyaliz sırasında çoğu hastada rastlanılan tansiyon düşmesi, kramp gibi sorunlar nerdeyse tamamen kaybolmaktadır. Diyaliz süresinin 4 saatten 8 saate çıkarılmasıyla yaşam süresinde uzama, kalp fonksiyonlarında iyileşme, kan mineral ölçümlerinde düzelme, yaşam kalitesinde ve çalışabilirlik durumundan artma olduğu gösterilmiştir. Çoğu hastada, tuz dışında diyette ciddi kısıtlama gerekmez. Seksüel fonksiyonlarda ve kadın doğurganlığında iyileşme bildirilmektedir.

Ev hemodiyalizi eğitimine başlayan hemen hemen her hastanın en çok korktuğu şey kendisine iğne batırmaktır. Fakat ev hemodiyalizini kendisi uygulayan bütün hastalar kendi iğnelerini kendileri takıyorlar, demek ki o kadar korkulacak bir olay değil. Ev hemodiyalizi eğitimine başlayan hastalara tünel dediğimiz özel bir iğne giriş yöntemi ile iğne girişi öğretiliyor ve 3-4 hafta gibi bir sürede damar yolunuzda doğal bir yol oluşturuluyor. Bu yol oluştuktan sonra künt uçlu iğne ile damar yolu girişi yapılmaya başlanıyor. Bu sayede hem acı ve ağrı hissetmiyorsunuz hem de isteseniz bile damar yolunuza zarar veremiyorsunuz. Yapılan tünel sayesinde kanamanız da eskisinden daha kısa sürede duruyor. Tünel tekniği tüm dünyada kullanılan ve tavsiye edilen en yaygın yöntemdir.

İnanması zor gibi gelse de, ev diyalizinde merkezde yaşadığınız bazı sorunlara hiç rastlanmıyor. Bunun sebebi, yavaş ve uzun yapılan diyalizdir. Olası makine alarmları için ne yapılması gerektiği zaten eğitim sırasında ayrıntılı olarak öğretiliyor. Bunlar ne tedavinizi ne de sizi olumsuz etkileyecek sorunlar değil. Dahası, doktorunuz, hemşireniz ve teknisyeniniz, 7 gün 24 saat telefonla ya da evinize gelerek hep yanınızda ve desteğe hazırlardır.

Ev hemodiyalizi, merkez hemodiyalizi kadar güvenlidir. Avustralya, Kanada, Amerika ve Avrupa’da uzun yıllardır elde edilen deneyimlere göre hayatı tehdit eden ciddi problemler çok enderdir. En sık rastlanılan problem cihaz alarmlarıdır; alarmların en sık sebeplerini de hastanın kolunu hareket ettirmesiyle hortumların kıvrılması sonucu oluşan basınç değişiklikleri oluşturmaktadır ve hastanın kol pozisyonunu düzeltilmesiyle sorun ortadan kalkmaktadır. İğne çıkması, kanama gibi durumlarda makine alarmları harekete geçecektir. Ek önlem olarak bazı merkezler kola takılan kan dedektör cihazının kullanımı da önermektedirler. Ancak bu problemlere pek rastlanılmadığı bildirilmektedir. Hastanın 7 gün 24 saat ev hemodiyalizi ekibine ulaşabileceği bir telefon numarası sağlanmaktadır. Sorun telefonla giderilemezse ekip yerinde hastayı ve durumu değerlendirmektedir.

Ev hemodiyalizi yapmaya karar veren hasta, bağlı olduğu klinikteki doktoru tarafından kontrol edilip, sağlık durumu gözden geçirildikten sonra eğitim sürecine başlanır. Eğitimler, hasta diyaliz olurken gerçekleşir ve en az iki ay olmak üzere, hasta kendini hazır hissedene dek devam eder. Eğer ev hemodiyalizini, hastanın bir yakını uygulayacak ise aynı şekilde seans sırasında uygulayacak kişiye eğitim verilir ve eğitim belgeleri onun adına düzenlenir. Eğitim aşaması devam ederken, ev hemodiyalizi teknisyeni tarafından, hastanın evinde teknik keşif gerçekleştirilir ve makinenin kurulacağı yer hastanın da isteğine göre belirlenir. Keşif tamamlandıktan sonra makine ve evde kullanılacak yardımcı ekipmanlar hazırlanır ve kurulumları teknik servis elemanları tarafından yapılıp hazır hale getirilir. Eğitimin tamamlanmasının ardından, İl Sağlık Müdürlüğünün de onayıyla hasta, evde tedavi olmaya başlar. Evde yapılan en az ilk üç seans, mutlaka hemşire ve teknisyenin refakatinde gerçekleşir. Ev hemodiyalizinde her ayrıntı düşünülmüş ve ev hemodiyalizi hastalarından alınan geri bildirimler de göz önünde bulundurularak tüm güvenlik önlemleri alınmıştır.

Üretici talimatlarına göre çalıştırılan diyaliz makinesi sıfır hata ile çalışan bir cihazdır. Kullanımı kolay ve menüsü Türkçe’dir. Size ne yapacağınızı ve nasıl yapacağınızı her aşamada monitörde yazılı olarak anlatır.

Ev hemodiyalizi için, diyaliz merkezindeki ile aynı diyaliz makinesine ve tek kullanımlık malzemelere ihtiyacınız vardır. Evinize bir su arıtma sisteminin de kurulması gereklidir. Standart bir ev hemodiyalizi tedavisi sırasında, diyalizerden yaklaşık 120-150 litre diyalizat geçer. Bir yıl boyunca geçen diyalizat hesaplandığında, bu, hastanın kanının temasta olduğu çok fazla miktarda su demektir. Sıradan musluk suyunda kimyasallar, mineraller ve kimi zaman bakteriler bulunabilir. Normalde içme suyu olarak kullanıldığında bunların hiçbir zararı yoktur. Ancak diyaliz için yüksek saflıkta su kullanımı çok önemlidir. Su arıtma sistemleri, özel filtreler, karbon filtreler, bakteri tutma filtreleri ve ters ozmoz sisteminden (RO) oluşur. Evinize minik bir su arıtma sistemi kurulacaktır. Musluk suyu, diyaliz makinenize ulaşmadan önce, RO sistemindeki hatlar ve filtreler boyunca akıp saflaştırılır. Bu sistem, küçük bir dolap boyutundadır. Su arıtma sisteminin nasıl çalıştırıldığını eğitiminiz sırasında öğreneceksiniz.

Hasta kendi isteği ya da doktorunun önerisiyle istediği zaman tedaviden ayrılabilir, tekrar merkez hemodiyalizine dönebilir, bunun için bir sorumluluk altına girmeyecektir. Tatil, seyahat gibi durumlarda, bu süre zarfında gittiği bölgede merkez diyalizine devam edebilir.

Diğer ev tedavi seçeneklerinde olduğu gibi hastanın evinde büyük değişiklikler yapılması gerekmez, ayrı bir oda ya da ek hijyenik önlemlere gerek yoktur. Diyaliz salonda, oturma odasında, yatak odasında yapılabilir. Ancak evin su ve elektrik sisteminin başlamadan önce teknik ekip tarafından değerlendirilmesi ve ihtiyaç halinde düzenlemeler yapılması gerekir.

Hasta makine, su sistemi ya da diğer sarf malzemeleri için hiçbir ücret ödemez, her ay belli aralıklarla diyaliz malzemeleri evine getirilir, tıbbı atıkları toplanır.

Ev hemodiyalizi, hastanın böbrek nakli olmasına engel bir durum oluşturmaz, bekleme listesi içinde bir avantaj ya da dezavantaj yaratmaz. Diğer tüm diyaliz seçenekleri ile durum aynıdır.

Ev hemodiyalizini yapmak isteyen hasta en az 1 ay olmak koşuluyla bir diyaliz merkezinde eğitim alır. İsteğe bağlı olarak, bazı hastalar için evde diyalizine yardımcı olabilecek veya aktif olarak diyalizi yapabilecek bir yakını, yardımcısı varsa eğitime birlikte alınırlar. Ev hemodiyalizi eğitimi haftada 3 kez hemodiyaliz seansları sırasında verilir. Eğitim ekibi diyaliz hemşiresi, diyaliz teknisyeni ve bir nefroloji uzmanından oluşur. Eğitimin son iki haftasında hasta ve/veya yakını merkezde kendi diyalizini uygular. Hasta hazır olduğunda değerlendirme yapılır ve yeterli olduğundan emin olunan hastaya sertifika verilerek evde hemodiyaliz başlatılır.

Ev hemodiyalizi hastaları ayda bir kez diyaliz merkezine giderek kan tetkiklerini yaptırır, nefroloji uzmanı tarafından değerlendirilir. Diyaliz hemşiresi-teknisyeni de üç ayda bir ev ziyareti yaparak hasta ve koşulları kontrol eder.

Diyalize girmekte olan ya da yakın zamanda başlaması gereken, sağlığında daha fazla söz sahibi olmak isteyen, aktif sosyal ve iş yaşamını sürdürmek ya da yeni bir işe başlamak isteyen, ailesiyle veya evde daha fazla vakit geçirmek isteyen, kendisi ya da bir yakını diyaliz işlemini ve damar yolu girişimini öğrenebilecek herkes ev hemodiyalizi adayı olabilir. Kişiler eğitim öncesinde tedaviye uygunluk açısından diyaliz hemşiresi, teknisyeni ve nefroloji uzmanı tarafından değerlendirilir. İstemek en önemli başlangıç noktasıdır. Sağlık Bakanlığı’nca yapılan yeni bir düzenleme sonrasında, artık evde hemodiyalizi kendi veya yakını yapamayacak hastalara bir diyaliz hemşiresi tarafından evinde hemodiyaliz yapılması da mümkün olmuştur.

Uzun diyalizde hastadan sıvı çekilmesi işlemi sekiz saate yayıldığından ve saatlik sıvı çekme hızı yarı yarıya düşmüş olacağından, diyaliz sırasında tansiyon düşüklüğü ve kramp gibi yan etkiler hemen hemen hiç görülmemektedir. Biriken zararlı maddelerin daha iyi temizlenebilmesi nedeniyle kas ve kemik yakınmalarında azalma olur, kemik yapısında iyileşme gözlenebilir. Kansızlıkta düzelme olur ve kan iğnelerine ihtiyaç azalır. Fosfor bağlayıcı ilaç kullanımı ciddi oranda azalır. Yaşam kalitesi, depresyon, uyku kalitesi, bellek fonksiyonları ve seksüel fonksiyonlarda düzelme bildirilmiştir. Kimi kaynaklar, kadınlarda doğurganlık fonksiyonunda da iyileşme bildirmektedir. Hastaneye yatış sıklığı azalır. Tuz kısıtlaması dışında, diyette herhangi bir kısıtlama genellikle gerekmez. Hasta damara kendi hissederek girdiği için, giriş daha kolay, acı daha azdır. Enfeksiyon, damarda tıkanma riski merkez diyalizine göre daha düşüktür ve sonuçta damar yolu ömrü daha uzundur. Diyaliz uygulama zamanı hastanın isteğine bağlı belirlenebilir. Özellikle gece diyalizi, tüm bir günü hastaya kazandırarak, iş, okul, aile ya da başka aktiviteler için zaman sağlar.